B1 witamininiň taryhy
B1 witamini gadymy derman, açylan ilkinji B witamini.
1630-njy ýylda Gollandiýaly fizik Jacobakobs · Bonites ilkinji gezek Java-da beriberi suratlandyrdy (bellik: beriberi däl).
XIX asyryň 80-nji ýyllarynda beriberiniň hakyky sebäbini ilkinji gezek Japanaponiýa deňiz güýçleri tapdy.
1886-njy ýylda Gollandiýaly lukmançylyk işgäri doktor Kristian · Ekmann beriberiniň zäherliligi ýa-da mikrob korrelýasiýasy barada gözleg geçirdi we ýalpyldawuk ýa-da ak tüwi iýýän towuklaryň neýrit keseline sebäp bolup biljekdigini, gyzyl tüwi ýa-da tüwi gabygyny iýmegiň öňüni alyp biljekdigini ýa-da hatda öňüni alyp biljekdigini anyklady. keseli bejermek.
1911-nji ýylda Londonyň himigi, doktor Kasimir Funk tüwi kepekinden tiamini kristallaşdyrdy we oňa “B1 witamini” diýip at berdi.
1936-njy ýylda Williams we Cline11 B1 witamininiň ilkinji dogry formulasyny we sintezini neşir etdi.
B1 witamininiň biohimiki funksiýalary
B1 witamini, suwda erän witamin bolup, beden tarapyndan sintez edilip bilinmeýär we iýmit ýa-da goşundy arkaly kabul edilmeli.
Adam bedeninde B1 witamininiň üç görnüşi bar, ýagny tiamin monofosfat, tiamin pirofosfat (TPP) we tiamin trifosfat, bularyň arasynda TPP beden üçin esasy görnüşdir.
TPP, mitokondrial piruwat degidrojenaz, α-ketoglutarat dehidrojenaz toplumy we sitosolik transketolaza ýaly energiýa alyş-çalşyna gatnaşýan birnäçe ferment üçin birleşdiriji, bularyň hemmesi uglewod katabolizmi bilen baglanyşykly we bularyň hemmesi tiamin ýetmezçiligi wagtynda işjeňliginiň peselmegini görkezýär.
Tiamin bedeniň alyş-çalşynda örän möhüm rol oýnaýar we tiamin ýetmezçiligi öýjükli energiýa ýetmezçiligine sebäp bolýan adenozin trifosfatyň (ATP) önümçiliginiň azalmagyna sebäp bolar; Şeýle hem laktat ýygnamagyny, erkin radikal önümçiligini, neýroekssitotoksikligi, miýelin glýukoza çalşygynyň päsgel bermegini we şahaly zynjyrly aminokislotalaryň öndürilmegini we netijede apoptozyň döremegine sebäp bolup biler.
B1 witamininiň ýetmezçiliginiň irki alamatlary
Iýmitiň pesligi, malabsorbsiýa ýa-da birinji ýa-da başlangyç döwürde adaty bolmadyk alyş-çalyş sebäpli tiamin ýetmezçiligi.
Ikinji etapda, biohimiki tapgyrda, transketolazlaryň işjeňligi ep-esli azalýar.
Üçünji etap, fiziologiki tapgyr, işdäň peselmegi, ukusyzlyk, gaharjaňlyk we näsazlyk ýaly umumy alamatlary görkezýär.
Dördünji etapda ýa-da kliniki tapgyrda, tiamin ýetmezçiligine (beriberi) mahsus alamatlar ýüze çykýar, şol sanda aralyk klawişasiýa, polinewrit, bradikardiýa, periferiýa ödem, ýürek ulalmagy we oftalmoplegiýa.
Bäşinji etap, anatomiki etap, ýürek gipertrofiýasy, serebellar granulasynyň gatlagynyň bozulmagy we beýni mikroglial çişmesi ýaly öýjükli gurluşlara zeper ýetmegi sebäpli gistopatologiki üýtgemeleri görüp biler.
B1 witamininiň goşulmagyna mätäç adamlar
Uzak möhletli ýokary güýçli maşk edýänlere energiýa çykdajylaryna gatnaşmak üçin B1 witamini gerek, maşk wagtynda B1 witamini ulanylýar.
Çilim çekýän, içýän we uzak wagtlap gijä galan adamlar.
Dowamly keseller, esasanam ýürek-damar keseli, süýji keseli, böwrek keseli, dowamly obstruktiw öýken keseli we gaýtalanýan dem alyş ýollary ýokaşan hassalar.
Bloodokary gan basyşy bolan näsaglarda peşewde köp mukdarda B1 witamini ýitýär, sebäbi ýokary gan basyşy bolan näsaglarda diuretikler ulanylýar. Mundan başga-da, digoksin ýürek myşsa öýjükleriniň B1 witaminini siňdirmek we ulanmak ukybyny azaldyp biler.
B1 witaminini ulanmagyň çäreleri
1. Uly dozalarda ulanylanda, serum teofilliniň konsentrasiýasyny kesgitlemek bozulyp biler, peşew kislotasynyň konsentrasiýasyny kesgitlemek ýalňyş artyp biler we urobilinogen ýalan polo positiveitel bolup biler.
2. Wernikiň ensefalopatiýasyny bejermek üçin glýukoza sanjymyndan öň B1 witamini ulanylmaly.
3. B1 witamini adatça adaty iýmitlerden kabul edilip bilner we monowitamin B1 ýetmezçiligi seýrekdir. Alamatlar ýetmezçilik etse, B çylşyrymly witamin saýlanýar.
4. Maslahat berilýän dozalara görä kabul edilmeli, artykmaç dozany ulanmaň.
5. Çagalar üçin lukman ýa-da farmasewt bilen maslahatlaşyň.
6. Göwreli we emdirýän aýallar lukmanyň ýolbaşçylygynda ulanmalydyrlar.
7. Artykmaç dozada ýa-da çynlakaý ýaramaz täsirler ýüze çykan halatynda derrew lukmançylyk kömegine ýüz tutuň.
8. Bu önüme allergiýasy bolanlar gadagan, allergiýasy bolanlar seresaplylyk bilen ulanmalydyrlar.
9. Bu önümiň häsiýetleri üýtgän mahaly ulanmak gadagandyr.
10. Çagalaryň elinden daşda duruň.
11. Çagalara uly adam gözegçilik etmeli.
12. Beýleki dermanlary ulanýan bolsaňyz, bu önümi ulanmazdan ozal lukmanyňyza ýa-da farmasewtiňize ýüz tutmagyňyzy haýyş edýäris.
Iş wagty: Awgust-09-2024
